Mobile Academy w Warszawie: „Duchy, upiory, widma i miejsca, w których żyją”

Mobile Academy to okresowa instytucja naukowa bez stałej siedziby. Proponuje uczestnikom intensywny, interdyscyplinarny program zajęć na jeden określony temat. Kursy prowadzą zaproszeni artyści z całego świata. Wraz z uczestnikami realizują projekty, studia, badania i prezentacje. Uzupełniają je zajęcia teoretyczne i wycieczki na konkrety temat. Oferowane kursy obejmują dziedziny: aktorstwo, reżyseria, performance, choreografia, taniec, fotografia i teoria sztuki.

Duchy, widma, fantomy i miejsca, w których żyją
Mobile Academy w Warszawie przeprowadza międzynarodowe porównanie tego, co upiorne w architekturze polityce, sztuce, teorii i naszej codzienności. Od pewnego czasu w nas samych, jak i w naszym otoczeniu, można zaobserwować różny stopień coś w rodzaju zupiorzenia społecznego, które może być wynikiem nawiedzenia sił upiornych, przybyłych z nie-miejsca utopii, albo ponieważ samemu było się upiorem utopijnej komunistycznej społeczności. Dzisiaj może jest się kimkolwiek-gdziekolwiek w krainie faktów, czymś w rodzaju nie-ja, co wydaje się być warunkiem i ekonomicznym wymogiem sukcesu.
Upiory to istoty albo idee, ani żywe, ani nieżywe, jeszcze nienarodzone, bądź niezdolne aby umrzeć, ani obecne ani nieobecne- potrafią zawiesić rzeczywistość i pozbawić ją jej materii i wiarygodności, nawet przez krótki moment ich ukazywania się.
Mobile Akademie szuka w Warszawie tych miejsc upiornych i widm. Bada konteksty społeczne, przez które zostały stworzone, a zgromadzoną wiedzę przekazyje dalej.


Mobile Academy przybędzie do Warszawy już w październiku 2005 roku z imprezą Czarny rynek użytecznej wiedzy i niewiedzy I. „Czarny rynek” to instalacja, podczas której około stu ekspertów opowiadać będzie na temat „niewidzialnej, nieznanej i upiornej wiedzy”. Tym samym na żywo powstaje Widmowa Biblioteka, którą do życia powołuje jej publiczność.


Prof. dr Maria Janion, Instytut Badań Literackich PAN Warszawa, jest honorowym prezydentem Mobile Academy Warszawa.



Widmo posuwa się naprzód
Od Latającego Uniwersytetu do Moblie Academy
Stefanie Peter

Czy ktoś jeszcze pamięta profesora Abronsiusa? Tego tragicznego bohatera z filmu „Nieustraszeni pogromcy wampirów” Romana Polańskiego z 1967 roku. Koledzy z Uniwersytetu w Królewcu okrzyknęli Abronsiusa „starym wariatem”. Jako szarlatan, który odwrócił się od uznanych metod badań poważnej nauki, aby móc poszerzyć swoje badania w zakresie tego co całkowicie nieprawdopodobne, wyróżniał się tym, że potrafił zobaczyć duchy, tam gdzie się pojawiały. Z istotą wampirów był bowiem obeznany o wiele bardziej niż ktokolwiek inny. Zgromadził też bogatą wiedzę o wpływie znanych przedmiotów, takich jak krucyfiks czy lustro na formy istnienia istot nieżywych. To że wampirologia nie należała do kanonu nauki było mu całkiem obojętne, ponieważ głód prawdziwej wiedzy nie podąża za programem zajęć, ani za akademicką konwencją.

Kiedy więc profesor Abronsius powiązał sposób działania ząbku czosnku z systemem nawigacji ultradźwiękowej nietoperzy, odkrycie to uczyniło go bohaterem interdyscyplinarnego badania. I równocześnie przedstawicielem dysydenckiej nauki, która, według Rolanda Barthesa, przekazuje taką wiedzę, którą społeczeństwo uważa za nie wartą dalszego rozpowszechniania. Barthes uważa bowiem za „naukę” - „to, co jest nauczane”, stąd też tytuł doktora można uzyskać z takich dziedzin jak: estetyka, psychologia czy socjologia, ale nie z heraldyki, semantyki czy wiktymologii (Roland Barthes: Le bruissement de la langue, [Pomruki mowy] 1984). Poprzez tradycyjne podziały, przyporządkowania i szufladkowania społeczność wpycha wiedzę zdobywaną i uczoną w gorset, definiowany przez eliminację i nie dopuszczający żadnych odstępstw transcendencji.

Teraz, kiedy kolejna odsłona Mobile Akademie po raz pierwszy będzie miała miejsce za granicą w Warszawie trzeba przypomnieć, że sięga ona, całkiem niezamierzenie i planowo, do takiej formy przekazywania wiedzy, która posiada tu długą tradycję. Już bowiem w XIX wieku, kiedy to dostęp do szkolnictwa wyższego nie był możliwy dla kobiet, powstawały Latające Uniwersytety. Zbierały się one wówczas w improwizowane koła i wraz z Marią Curie Skłodowską wydały laureatkę nagrody Nobla. W latach 70. i 80. XX wieku do tej tradycji sięgnęli intelektualiści krytyczni wobec ówczesnego reżimu, tacy jak Adam Michnik, Władysław Bartoszewski czy Bronisław Geremek i ożywili ją w prywatnych mieszkaniach, sprzeciwiając się tym samym represjom państwowym utrudniającym szerzenie wiedzy niezgodnej z ideologią. Cóż więc ma wspólnego Latający Uniwersytet z Mobile Akademie? Otóż omija wspieraną przez państwo pedagogikę, poprzez to, że nie jest uwarunkowana ani z określonym prądem, porządkiem nauczania czy egzaminowania i nie jest także związana z określoną architekturą uniwersytecką, która reprezentuje w specyficznej organizacji wiedzy zawsze pewien konkretny porządek władzy. Kiedy Mobile Akademie zajmuje się duchami, zjawami i fantomami, poważnie podchodzi zakazanego i udaje się w niezabezpieczony teren. Należy przy tym postępować tak jak profesor Abronsius – mieć oczy otwarte zarówno na to co niewiarygodne, jak i to co oczywiste. Wtedy da się wytropić bezradnych duchów, przedwcześnie zmarłemu, wypartemu, zakazanemu i stwierdzić, że wszędzie straszy.