Skarbek
[ Teatr między sztukami plastycznymi i tańcem ]
Górnośląski Bytom to typowe miasto górnicze, w którym przez stulecia wydobywano rudy metali i węgiel kamienny. Zamykanie kopalń w ostatnich latach zachwiało fundamentami miasta. Wiele domów jest przekrzywionych i grozi zawaleniem, ponieważ kopalnie znajdowały się także bezpośrednio pod miastem. Pod Bytomiem, tym widzialnym, leży miasto nieczynnych sztolni i kopalnianych korytarzy, które wciąż determinuje życie mieszkańców na powierzchni. W socjalistycznej Polsce górnicy byli postrzegani jako „bohaterowie pracy”. Ten zawód należał do najcięższych i najniebezpieczniejszych, ale był też powodem do dumy. Od stuleci pielęgnowano jego tradycję. Należały do niej świąteczne mundury, czako - czapka z pióropuszem, oskard - tradycyjny kilof, górnicze kaplice czy święto Barburki. Praca determinowała także życie społeczne. Dziś miasto pozbawione jest ekonomicznego fundamentu. W sąsiadujących Gliwicach otwarto nową fabrykę Opla, a w Bytomiu do tej pory nic takiego nie nastąpiło.
Artystka Antje Majewski i pisarz Ingo Niermann, zainspirowani szczególnym charakterem tego miejsca, przygotowują sztukę o Skarbku - postaci z legend. Skarbek to skrzat, który zamieszkuje opuszczone kopalnie, strzegąc tamtejszych skarbów. Jest też władcą dusz umarłych górników. Jeszcze przed dwoma pokoleniami wśród bytomskich górników uważany był za postać realną. Niekiedy wątpiono w to, co mówił ksiądz, ale każdy był przekonany, że choć raz spotkał Skarbka, albo zna kogoś, kto się na niego natknął.
Sztuka „Skarbek“ rozgrywa się w podziemnym świecie, którego przestrzeń jest niepewna. Gra tancerzy, oświetlenie, muzyka i szmery przybliżają atmosferę wąskich tuneli i ogromnych hal. W tym pozbawionym światła świecie porusza się mała grupa ludzi, młodych i starszych mieszkańców Bytomia. W jaskiniach szukają schronienia przed czymś, co czai się na zewnątrz. Ich jedynym ekwipunkiem są latarki – stąd pewne części przedstawienia rozgrywają się w zupełnych ciemnościach. Na swej drodze wielokrotnie spotykają Skarbka, który za każdym razem jawi im się w innej postaci, jako chochlik – w formie świecącej od wewnątrz marionetki, jako mysz, umarły górnik i na końcu jako potężny władca góry.
Choreografię do przedstawienia, w którym występuje siedmiu tancerzy i marionetka opracował tancerz i choreograf Tomasz Wygoda. Muzykę skomponowała Katrin Vellrath wykorzystując muzykę elektroniczną i elementy polskiej muzyki ludowej. Sztuka Antje Majewski i Ingo Niermanna odnosi się do ekspresjonistycznego dramatu stacyjnego, dawnej formy tańca wyrazistego, jak również do baletu awangardowego lat 20-tych XX wieku, który chętnie sięgał po legendy, i który wzbogacany był przez prace artystów plastyków.
Katalog i płyta gramofonowa
„Skarbek“
Antje Majewski, Ingo Nierman (wyd.)
wydawnictwo Lukas & Sternberg, Berlin 2005
ISBN 1-933128-03-8
Projekt jest współfinansowany przez Instytut im. Adama Mickiewicza ze środków Ministerstwa Kultury Rzeczpospolitej Polskiej w ramach obchodów Roku Polsko-Niemieckiego 2005/2006.